“Rejection doesn’t mean you aren’t good enough; it means the other person failed to notice what you have to offer.”
– Mark Amend
Angst voor afwijzing is denk ik wel een van onze diepste angsten. Die al ontstaat in onze jongste kindertijd. Als kind zijn we namelijk voor onze overleving afhankelijk van onze ouders. Als zij ons afwijzen door niet in onze behoeften te voldoen dan overleef je het als baby alleen niet. Afwijzing betekent op die jonge leeftijd eenzaamheid. Het gevoel van afgescheidenheid ontstaat hier. Waar de baby zich nog volledig één voelt met de moeder ervaart het door de afwijzing een gevoel van dat er iets mist. Vanuit dit basis gevoel zijn de meesten van ons een heel leven lang op zoek naar het terug vinden van die heelheid. Maar omdat afwijzing pijn doet ontwikkelen we juist allemaal strategieën om daarmee om te gaan. In de hoop dat we dan als nog goed genoeg zijn. Dat we dan alsnog krijgen wat we nodig hebben. Dat we dan ons eindelijk weer heel voelen.
De strategieën die we ontwikkelen bouwen zich op. Om de angst voor afwijzing niet te hoeven voelen gaan we ons zelf afwijzen. Het zal wel aan ons liggen dat we niet krijgen wat we nodig hebben. Ik ben niet goed genoeg. Dit is een heel diep zittende overtuiging die we allemaal ontwikkelen om die eerste pijn van afgescheidenheid niet te hoeven voelen. Maar dit is natuurlijk een pijnlijk gevoel. Dus gaan we heel hard ons best doen om alsnog te krijgen wat we denken nodig te hebben. Dit is wat ik bedoel met dat de meesten van ons een leven lang proberen heel te worden. We hopen dat als we maar perfect zijn we alsnog goed genoeg zijn, alsnog de liefde van onze ouders krijgen die we als kind gemist hebben. Want hoe lief onze ouders ook waren, ieder kind heeft afwijzing ervaren. Dit is namelijk een natuurlijk proces van hoe het ego zich ontwikkelt en omgaat met gevoel van afgescheidenheid.
Als we dan zo hard ons best doen en we ervaren een afwijzing dan schieten we vaak in boosheid naar die ander. Want het ligt aan die ander dat die ons afwijst. Of we schieten weer in de zelfafwijzing, van zie je wel, ik ben niet goed genoeg. De quote hierboven is ook niet bedoelt als oordeel naar de ander. Het feit dat de ander jouw waarde niet in ziet is niet iets om boos over te worden. Zodra we namelijk daar boos over worden hadden we eigenlijk nog gehoopt dat die ander ons zou waarderen. De gehechtheid aan waardering van de ander is er dan nog steeds en door boos te worden ervaren we heel even een soort schijn controle. Maar onder de boosheid ligt het oude verdriet van afwijzing.
De reden waarom ik oud verdriet schrijf is omdat het die eerste oude pijn van afwijzing is die de rest van ons leven getriggerd wordt. We denken wel dat het de huidige situatie is die ons pijn doet, maar in de huidige situatie zijn we niet meer voor onze overleving afhankelijk van de erkenning van die ander. Toch ervaren we dat vaak nog wel zo. Zodra we in staat zijn om die oude pijn van afwijzing en eenzaamheid in ons te helen dan hebben we geen behoefte meer aan erkenning van de buitenwereld. Dan voelen we ons heel zonder dat we iets van een ander nodig hebben. Zonder dat we eerst nog perfect moeten worden. Zonder dat er nog iets na te streven is. Dan zijn we helemaal OK in dit moment.
Dat dit een pittig proces is zal ik allerminst ontkennen. Mijn eigen ervaring is dat het een kwestie van oefenen en stilstaan is om bewust te worden wanneer je in zo’n strategie zit. Eerst heb je het pas achteraf door. Het kan dan bijvoorbeeld helpen om te gaan schrijven over de situatie. Wat werd er in je geraakt? Wat ging er van die ander richting jou uit? Wat was voor jou de betekenis van die opmerking, houding of oogopslag van de ander? Weer later heb je het in het moment door dat er iets in je geraakt wordt maar is de gewoonte om te reageren vanuit een strategie nog te sterk. Dus je ziet dat iets ouds geraakt wordt en toch reageer je nog vanuit die aangeleerde boosheid om de pijn niet te ervaren. Ook dat hoort erbij. Bewustwording hiervan is de ingang naar vrijheid. Want weer een tijdje later zie je dat er iets in je geraakt wordt en kun je het loskoppelen van de situatie. En voelen wat er geraakt wordt. Die oude pijn die je als klein kind ervaren hebt. De pijn van die ouder die niet beschikbaar was, die je niet kon horen of zien, die je gevoelens niet erkende, die over je fysieke grenzen heen ging. Zonder hen de schuld te geven ben je dan in staat oordeelloos je gevoelens te ervaren.
Voor ons als ouders is dit patroon ook belangrijk om te beseffen en te begrijpen. Het is namelijk een illusie dat je je kind pijn vrij kunt opvoeden. Je kind gaat nou eenmaal afwijzing en pijn ervaren. Hoe goed je ook probeert zijn behoeften te vervullen. Als ouder willen we het graag goed doen, en het is dan belangrijk in te zien dat we nog steeds in onze kind patronen zitten. De behoefte aan erkenning, de behoefte een goede moeder te zijn, is nog steeds dat patroon van heel hard je best doen. Je best doen goed genoeg te zijn. En wat er dan vaak gebeurt als je kind dan iets doet waardoor je dat gevoel van goede moeder even mist dan worden we boos op ons kind. Om ons vervolgens weer schuldig te voelen. En zo doen we dus een dansje tussen de verschillende strategieën.
Is dat erg? Helemaal niet. Is het een uitnodiging voor meer bewustwording? Absoluut. Dat is namelijk het enige wat we kunnen doen. Steeds maar weer bereid zijn stil te worden en te voelen wat er in je geraakt wordt zonder te blijven geloven dat het door die ander/de situatie komt. En dat gaat met een hoop vallen en op staan. En ook dat hoort erbij. Als kind waren we bereid nieuwe dingen te leren met vallen en opstaan. Als volwassenen vinden we vaak dat we het meteen moeten kunnen. Maar we zijn niet perfect. En dat hoeven we ook allerminst te zijn. Dus begin met zelfcompassie. Wees lief voor jezelf wanneer je dit pad naar meer bewustwording bewandelt. Geniet van de reis. Dan blijkt het namelijk een prachtig pad naar vrijheid te zijn!