“Fear is not an instinct. Fear is learned after pain.
Curiosity and awareness are instincts, and will protect much better than fear, while still allowing for trust, and the joyful experiences that fear would only push away.”
– Doe Zantamata
Deze quote zegt het erg mooi. Alertheid voor gevaar is een instinct die we van nature hebben, maar angst is aangeleerd als gevolg van eerder ervaren pijn. Angst geeft ons de hoop dat er een uitweg is. Maar voor pijn uit het verleden is geen uitweg. Toch laten we angst ons leven bepalen. We denken namelijk dat het ons behoedt tegen toekomstige pijn. De pijn van afwijzing, teleurstelling, gevoel te mislukken, niet goed genoeg te zijn. Maar dit zijn overtuigingen die we hebben meegenomen uit situaties in het verleden. Die we vervolgens op situaties in de toekomst projecteren.
‘De mens lijdt het meest aan het lijden dat hij vreest’. Zo zijn de meesten van ons druk bezig om veel leed in ons leven te voorkomen. We proberen het leven te controleren, naar ons hand te zetten. Vaak hoor je dat de tegenhanger van angst liefde is. Ik zou liever willen zeggen vertrouwen. Iedere keer dat je bewust wordt dat je vanuit angst situaties aan het vermijden bent kun je ervoor kiezen vanuit vertrouwen de situatie te benaderen.
Dit geldt ook voor het ouderschap. Veel ouders geven onbewust hun eigen pijn door aan hun kind. Onder het mom ‘de maatschappij is nou eenmaal hard’ is er weinig ruimte voor pijn, verdriet en teleurstelling en krijgen de kinderen te horen dat ze zich niet moeten aanstellen. Ouders die zich echter bewust zijn van de pijn uit hun eigen opvoeding bewegen vaak weer helemaal naar de andere kant van het spectrum en proberen alle pijn die zij ervaren hebben voor hun kind te voorkomen. Dit noemen we wel de curling parent, die de weg van het kind probeert glad te strijken. Beide opvoedstijlen zijn echter twee kanten van dezelfde medaille, namelijk angst. In beide gevallen geloven de ouders namelijk dat het kind anders niet leert omgaan met tegenslag. Hoe zou het zijn om erop te vertrouwen dat je kind het leven aankan? Dat je het kind niet hoeft te harden of behoeden voor tegenslag? Dat het kind leert om met tegenslag en gevoelens als teleurstelling en verdriet om te gaan?
Vertrouwen = een veilige basis + uitdaging.
Veel ouders richten zich of op de veilige basis of op de uitdaging. Als je je richt op de veilige basis en je kind probeert te behoeden voor tegenslag en uitdagende dingen vermijdt dan voedt je de angst. Je zegt daarmee eigenlijk dat je denkt dat het kind die zaken nog niet aan kan. Overvraag je echter het kind en duw je het door de uitdaging heen zonder de gevoelens van spanning te erkennen dan creëer je bij het kind heel veel stress en in ergste geval zelfs trauma, wat ook de angst voedt. Stel je een heel klein kind voor dat leert lopen. Als je bang bent dat hij het nooit zal leren ga je hem pushen en overvragen. Als je bang bent dat hij er nog niet aan toe is dan beperk je hem in z’n ontwikkeling. Als je er op durft te vertrouwen dat hij leert door vallen en opstaan, wat we in geval van leren lopen meestal wel kunnen, dan help je je kind in z’n ontwikkeling. Het is namelijk niet jouw taak is om hem te behoeden voor het vallen maar juist om hem te helpen opstaan. Letterlijk maar ook figuurlijk. De uitdaging is dus om als ouder bewust te worden van wat er in jou geraakt wordt. Mochten jouw angsten, pijn en verdriet er in je jeugd zijn? Heb je geleerd hoe je daarmee om moet gaan? Of ben je naar je angsten gaan luisteren en heb je jezelf daarmee beperkt. Of heb je juist geleerd ze weg te drukken?
Vertrouwen is als een spier, je moet het wel trainen. Want wat je aandacht geeft groeit. Zo kun je de neurale paden in je brein gaan beïnvloeden. Iedere keer dat je kiest voor vertrouwen in plaats van angst zal deze neurale verbinding groeien. En zal het neurale pad dat bij angst hoort smaller worden. Net zolang tot je een staat van alert bewustzijn bereikt. Van waaruit je adequaat zult reageren bij echt gevaar (auto die bijvoorbeeld op je af rijdt), maar je vrij van zorgen bent.
Wat kies jij? Angst of vertrouwen?
P.S. Wil je oefeningen voor het ontwikkelen van vertrouwen, meld je dan hier aan voor de gratis Bewust Ouderschap Online Course.
